PEP ย่อมาจาก post-exposure prophylaxis หรือยาต้านฉุกเฉิน ทานหลังจากมีความเสี่ยง ต่อการติดเชื้อ HIV เป็นการรักษาระยะสั้นเพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวี จำเป็นต้องทานให้เร็วที่สุด คือ ต้องทานภายในเวลา 72 ชั่วโมง หลังจากสัมผัสเชื้อมา
Table of Contents
ทำไมต้องรับยา PEP
ยาPEP เป็นยาต้านฉุกเฉิน ใช้ในกรณีที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน และควรเก็บไว้ใช้ในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น การรับยาPEP จะช่วยยับยั้งการกลายเป็นตัวไวรัสที่สมบูรณ์ ซึ่งจะทำให้ร่างกายสร้างระบบภูมิคุ้มกันในการป้องกันก่อนจะแพร่กระจายในร่างกายได้ ดังนั้น จึงควรรับยาPEP ให้เร็วที่สุด
ใครบ้างที่ควรได้รับPEP
- ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน
- ผู้ที่ถุงยางหลุด ถุงยางแตก ถุงยางรั่ว ระหว่างมีเพศสัมพันธ์
- ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์ หรือ สัมผัสเลือด หรือ ได้รับสารคัดหลั่งจากผู้ติดเชื้อ HIV
- ผู้ที่ใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน
- บุคคลากรทางการแพทย์ที่เกิดอุบัติเหตุ มีดบาด เข็มตำในสถานพยาบาล
ขั้นตอนการรับยาPEP
- เข้ารับคำปรึกษา และประเมินความเสี่ยงโดยแพทย์
- หากแพทย์ประเมินแล้วว่ามีความเสี่ยงสมควรได้รับยา PEP
- ตรวจ HIV
- ตรวจคัดกรองโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ
- ตรวจสุขภาพโดยรวม
- ตรวจค่าไต ค่าตับ
- เข้าพบแพทย์ เพื่อเลือกตัวยาที่เหมาะสม
- รับยากลับบ้าน
PEP ต้องกินนานแค่ไหน ?
การกินยาPEP ให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุดจะต้องกินภายใน 72 ชั่วโมงหลังได้รับความเสี่ยง โดยกินอย่างสม่ำเสมอทุกวัน (เวลาเดิม) ติดต่อกันเป็นระยะเวลา 28 วัน โดยสูตรยาที่กินจะมีทั้งแบบวันละครั้งและวันละ 2 ครั้ง หลังจากกินยาครบแพทย์จะนัดมาเจาะเลือดเพื่อตรวจ HIV อีกครั้ง
ผลข้างเคียงของPEP
ผลข้างเคียงของ PEP ที่พบได้บ่อย ได้แก่
- ท้องเสีย
- ปวดหัว
- คลื่นไส้
- อาเจียน
- อิดโรย
อาการเหล่านี้จะหายไปเองได้ภายใน 1 สัปดาห์ หากมีอาการมากกว่านั้นควรรีบปรึกษาแพทย์
PEP หาซื้อที่ไหน?
PEP สามารถเข้ารับบริการได้ตามสถานบริการของรัฐ เอกชน หรือคลินิกเฉพาะทางที่มีแพทย์ประจำ เท่านั้น ไม่สามารถหาซื้อได้เองตามร้านขายยาทั่วไป หรือทางออนไลน์ ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เพราะจำเป็นจะต้องมีการตรวจเลือดทุกครั้งที่รับยา รวมถึงมีการตรวจไวรัสตับอักเสบบี และตรวจโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆร่วมด้วย เพื่อความปลอดภัย และลดผลข้างเคียงที่อาจจะตามมาได้หลังจากการรับยา
อ่านบทความอื่นๆ เพิ่มเติม
ยาPEP ควรใช้ในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น หากเรารู้ตัวว่าจะต้องมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV อยู่เป็นประจำ ควรใช้ยา PrEP เพื่อลดโอกาสการติดเชื้อ HIV ก่อนสัมผัสเชื้อ จะเป็นวิธีที่เหมาะสมมากกว่า